امروز سه شنبه 29 اسفند 1402

دانستني ها



دانستنیهای حمل ونقل

متصدي حمل و نقل / حمل كننده CARRIER

متصدي حمل و نقل شخصي است( اعم از حقيقي يا حقوقي) كه در مقابل كارمزد يا اجرت ، حمل مسافر يا كالا را از محلي به محل ديگر با وسيله حمل شخصي برعهده مي گيرد .

متصديان حمل و نقل غالبا به صورت موسسات بنگاه ها يا شركت هاي حمل و نقل به فعاليت اشتغال دارند.

متصديان حمل و نقل ضمن انعقاد قرارداد نسبت به حمل اشخاص يا كالا از طريق دريا ، هوا يا زمين در داخل يك كشور يا بين كشورها مبادرت مي نمايند. اين قرارداد كه به شيوه حمل و نقل معين ارتباط پيدا مي كند در مورد بار معمولا عنوان بارنامه به معناي عام كلمه داشته و در مورد مسافر بليط مسافرت خوانده مي شود .

كنترل اسناد حمل و بارنامه و ارسال آن به بانك خريدار ظهرنويسي اسناد و بارنامه توسط بانك و تحويل آن به خريدار ارائه يك نسخه بارنامه ظهرنويسي شده به كارگزار شركت حمل توسط خريدار به منظور صدور ترخيصيه ارائه فتوكپي بارنامه ظهرنويسي شده به همراه ساير اسناد به گمرك جهت ترخيص كالا

كارگزار حمل و نقل / نماينده حمل و نقل FORWARDER

شخصي است حقيقي يا حقوقي كه در مقابل اجرت يا كارمزد ترتيبات حمل و نقل كالا را از يك كشور به كشور ديگر فراهم مي آورد . واسطه هاي حمل و نقل يا فورواردها كه اغلب به صورت موسسه بنگاه يا شركت به فعاليت اشتغال دارند براساس دستور فرستنده يا ارسال كننده كالا يا گيرنده آن ترتيبات حمل و نقل كالا را به مقصد از طريق دريا ، هوا و زمين و در صورت لزوم مجموعه اي از اين روش ها مي دهند .

فورواردها در واقع كالا را از فرستنده تحويل گرفته و نهايتا تحويل خريدار مي دهند.

در اين مسير وظائف از قبيل :

  1. مشاوره با فرستنده يا گيرنده ؛
  2. جمع آوري كالا؛
  3. ترخيص كالا در مبدا؛
  4. انعقاد قرارداد حمل با متصدي يا متصديان حمل و نقل و گرفتن جا؛
  5. اعلام وضيعت كالا؛
  6. اخذ مدارك لازم از متصديان حمل و نقل و گرفتن تحويل كالا به گمرك مقصد ؛
  7. دريافت قبوض انبار يا رسيد كالا از گمرك و تحويل آن به گيرنده ؛
  8. ترخيص در مقصد در صورت توافق بر آن ؛
  9. تهيه و تنظيم مدارك لازم براي استفاده از پوشش بيمه در صورت بروز خسارت و . . . را برعهده دارند .

ترانس شيپمنت TRANSSHIPMENT

انتقال كالا از يك وسيله حمل به وسيله حمل ديگر ترانشيپمنت ناميده مي شود . اين امر بيش تر در حمل و نقل مركب رايج است . جريان انتقال معمولا با تخليه و بارگيري مجدد همراه است .

پارت شيپمنت PARTSHIPMENT

چنان چه حمل به دفعات كالاي مربوط به يك اعتبار را با عبارت PARTSHIPMENT بیان میکنند. مجاز بودن این امر توسط خریدار اعلام میشود.

فرق بارنامه و راه نامه

اگر سند حمل قابل انتقال بوده و به عنوان سند مالكيت محسوب گردد بارنامه ناميده مي شود و اگر اين ويژگي را نداشته باشد راه نامه ناميده مي شود . اسناد حمل هواپيما و راه آهن و حمل با کامیون که CMR می باشد راه نامه ناميده مي شود . البته امروزه اصطلاح بارنامه را جهت حمل هوايي و راه آهن و كاميون هم بكار مي برند.

كرايه حمل كالا

از آنجايي كه كرايه حمل جزيي از ارزش كالا محسوب مي شود هر دو قسمت يكجا تحت پوشش بيمه قرار مي گيرد. البته اين در حالتي است كه خريدار كالا را با شرايط CFR ياCPT بصورت FCA يا FOBیا نظاير آن كه كرايه حمل توسط فروشنده پرداخت نمي شود منعقد گردد چون در چنين حالتي كرايه حمل در فاكتور فروشنده قيد نمي گردد خريدار مي تواند مبلغ مندرج در فاكتور را با درصدي بيش تر بيمه كند ( مثلا پانزده

درصد بيش تر ) اين درصد اضافي كرايه را هم تحت پوشش قرار مي دهد . بديهي است در چنين صورتي بيمه گذار بايد در موقع مطالبه خسارت، با ارائه اسناد لازم ثابت كند كه ميزان كرايه معادل درصد اضافه شده مي باشد و چنان چه اين درصد بيش از كرايه واقعي حمل باشد بيمه گذار حق دريافت مازاد آن را موضوع بيمه واقع شود . يعني هر شخص ( اعم از حقيقي يا حقوقي ) كه در كرايه حمل نفعي داشته باشد، حق دارد آن را به صورت عنصري جدا بيمه نمايد.

انواع كشتي ها از نظر مسير حمل

كشتي ها را مي توان به دو گروه اصلي زير طبقه بندي كرد :

كشتي هاي لاينر( خطوط منظم)

اين كشتي ها تحت ضوابط خاصي، در خطوط معين و با برنامه منظم فعاليت مي كنند.

كشتي هاي ترامپ( مسيرهاي نامنظم )

اين كشتي ها در مسير منظمي فعاليت نمي كنند و محموله را بهر نقطه اي كه صاحب كالا بخواهد حمل مي كنند .

از نظر نوع ساخت

امروزه براي حمل و نقل كالاهاي مختلف كشتي ها را طوري طراحي مي كنند كه حمل كالا با حداكثر سهولت انجام يابد . برخي از انواع كشتي ها بشرح زير است :

كشتي هاي كالاي عمومي يا جنرال كارگو( GEERAL BULK CARGO )

اين كشتي ها طوري ساخته شده كه براي حمل و نقل كالاهاي گوناگون مي تواند مورد استفاده قرار گيرد . معمولا كالاها در اين نوع كشتي ها بصورت بسته بندي شده حمل مي شود و ظرفيت حمل آن ها به حدود 15000 تن بالغ مي گردد .

كشتي هاي فله بر مخصوص( SPECIAL BULK CARIER )

طراحي اين نوع كشتي ها به ترتيبي است كه فقط يك يا دو نوع محموله را مي توانند حمل كنند مانند كشتي هاي مخصوص حمل شكر يا گندم يا سنگ هاي معدني . اغلب اين كشتي ها داراي وسايل خاص بارگيري و تخليه هستند . مثلا در كشتي هايي كه براي حمل گندم يا نظير آن ساخته شده است . دستگاه هائي تعبيه شده كه مي توانند محمولات بارگيري شده را مستقيما به انبارهاي كشتي بارگيري يا از آن ها تخليه نمايند .

كشتي هايO.B.O(ORE سنگ معدنی –BULKفله-OILنفت )

اين كشتي ها مي توانند در عين حال چند محموله متفاوت را حمل كنند و بخاطر آن ساخته شده اند كه در سفر برگشت بدون بار نباشند . اين نوع كشتي ضمن اين كه نفت و سنگ معدني حمل مي كنند، مي توانند انواع مختلف محمولات فله را نيز حمل كنند .

كشتي هاي تانكر نفت

كشتي هاي تانكر نفت ، همچنان كه از نامشان پيداست جهت حمل نفت و محمولات نفتي ساخته شده اند . سرعت بارگيري و تخليه در اين كشتي ها به علت بكار بردن پمپ، از كشتي هاي ديگر سريع تر است . امروزه حجم بسيار زيادي از ظرفيت كشتي هاي جهان را اين تانكرها تشكيل مي دهند .

كشتي هاي كانتينربر

كانتينر محفظه اي است فولادي يا آلومينيومي كه جهت حمل محصولات مختلف به شكل استاندارد شده بكار گرفته مي شود . امروزه كانتينر توانسته است هم به جهت سهولت حمل و نقل و هم به جهت محافظت كالا و هم به لحاظ اقتصادي ، انقلابي در روش هاي حمل و نقل كالا ايجاد نمايد . اين مزايا به ويژه در حمل يكسره چشمگير است . در حمل يكسره شركت حمل كننده محموله را از فرستنده در مبدا ( كارخانه يا انبار ) تحويل گرفته ناميده Door to Door و در مقصد به گيرنده كالا تحويل مي دهد . اين روش اصطلاحات مي شود . از امتيازات ديگر كانتينر آن است كه مي توان آن را با هريك از وسائل نقليه اعم از كشتي كاميون يا راه آهن و حتي هواپيما حمل نمود .

در حمل بار بطريق سنتي ، محموله به دفعات دست به دست مي شود و در هريك از اين مراحل امكان معطلي و تاخير و خسارت ، اجتناب ناپذير است . در حالي كه در حمل يكسره با كانتينر اين عوارض بسيار تقليل يافته و ناچيز است .

براي كمك به استفاده از كانتينر در سطح جهاني سازمان جهاني استاندارد ISO ابعاد کانتینر را 8X8X20 و8X8X30و8X8X40فوت تعیین کرده است که میتوانند به ترتیب 20,30,40تن کالا را در جای خود قرار دهد.

كانتينرها از لحاظ كاربرد نيز انواع مختلف دارد كه اهم آن ها كانتينر مخصوص حمل كالاهاي بسته بندي شده سبك و سنگين كانتينر يخچالي براي محمولات فاسد شدني كانتينر روباز كه از سقف نيز قابليت بارگيري و تخليه دارد و كانتينر ويژه كالاهاي فله مي باشد .

معمولا كانتينر پس از تخليه براي بارگيري مجدد مورد استفاده قرار مي گيرد ولي در صورت عدم استفاده به صورت خالي به مبدا برگشت داده مي شود .

كشتي هاي رو رو ROLL ON / ROLL OFF VESSEL- RO/RO VESSEL

كشتي رو رو مجهز به سكوي مخصوص در قسمت پهلو يا جلو يا عقب مي باشد وسايل نقليه حامل بار و مسافر مي توانند مستقيما از اين كشتي ها وارد يا خارج شوند.

كشتي رو رو معمولا داراي طبقات مختلف و متحرك هستند تا از فضاي آن حداكثر استفاده به عمل آيد . ارتباط اين طبقات با آسانسورهاي مخصوص يا سطح شيبدار به عمل مي آيد .

كالاهايي كه كشتي هاي رو رو حمل مي كنند عبارتند از :

- محمولاتي كه مستقلا مي توانند بارگيري و تخليه شوند مانند كانتينرهاي مستقر بر روي تريلر خودروهاي سبك و سنگين نظير اتومبيل سواري ، وانت، كاميون ،اتوبوس

- محمولاتي كه بااستفاده از تجهيزات ويژه جابجا مي شوند مانند كانتينر، كالاهاي سنگين وزن و كالاهاي پالت شده

- مسافراني كه معمولا با اتومبيل خود سفر مي كنند به اين ترتيب اين نوع كشتي ها مي توانند نقش پل ارتباطي ميان كشورها را ايفاء نمايند .

بارنامه( BILL OF LADING ) ( B/L )

تاريخچه بارنامه با حمل دريائي شروع مي شود گرچه حمل با كشتي داراي قدمتي ديرينه است و به بيش از هزاران سال مي رسد ولي تاريخ دقيق استفاده از بارنامه به درستي معلوم نيست . ابتدا مرسوم بود كه صاحب كالا خود به همراه كالا تا مقصد برود يا نماينده خود را همراه كالا اعزام كند تا كالا را در مقصد تحويل خريدار يا خريداران دهد .

اما اين روش پس از چندي به دليل افزايش حجم كالاها و تعداد افراد مورد نياز جهت اعزام به مقاصد مختبل و مشكلاتي كه در پي داشت بتدريج منسوخ گرديد . سپس روش ديگري مورد عمل قرار گرفت . بدين ترتيب كه صاحب كشتي در مقابل دريافت كالا رسيدي به فرستنده كالا تسليم مي نمود و خود نيز در پايان سفر و زمان تحويل كالا رسيدي از گيرنده كالا دريافت مي كرد . اين روش به مرور به روش فعلي صدور و استفاده از بارنامه تبديل گرديد . رسيدي كه توسط صاحب كشتي صادر مي شد، توسط گروه هايي در مقابل دريافت مبلغ مشخصي از فرستنده كالا گواهي مي شد و اين گروه هايي در مقابل دريافت مبلغ مشخصي از فرستنده كالا، گواهي مي شد و اين گروه ها ريسك از بين رفتن كالا را مي پذيرفتند . اين امر بتدريج به صورت بيمه دريايي كه امروز متداول است درآمد. بهرحال صدور و استفاده از بارنامه به شكل امروزي تقريبا در نيمه دوم قرن شانزدهم متداول شده است .

تعريف بارنامه

اولين تعريفي كه از بارنامه به عمل آمده بارنامه را چنين تعريف مي نمايد :

بارنامه سندي است كه از طرف صاحب كشتي با ذكر تعداد و كيفيت محموله تهيه و تنظيم و برطبق آن بارگيري انجام مي شود .

در قانون دريائي ايران مصوب سال 1343 بارنامه دريائي چنين تعريف شده است .

بارنامه دريائي سندي است كه مشخصات كامل بار در آن قيد و توسط فرمانده كشتي امضاء گردد و به موجب آن تعهد شود بار توسط كشتي به مقصد حمل و به تحويل گيرنده داده شود .

باتوجه به تعريف هاي مختلفي كه از بارنامه به عمل آمده است بطور كلي مي توان بارنامه را به شرح ذيل تعريف نمود :

بارنامه سندي است دال بر عقد قرارداد حمل كه حمل كننده يا نماينده وي پس از "دريافت كالا براي حمل آن از يك نقطه ( مبدا حمل ) به نقطه ديگر ( مقصد حمل ) با وسيله حمل مورد توافق ( كشتي، كاميون، راه آهن ، هواپيما يا تركيبي از آن ها ) در مقابل كرايه" حمل معيني صادر مي نمايد

اطلاعات مندرج در بارنامه

بارنامه معمولا حاوي اطلاعات زير است :

  1. 1.شماره بارنامه
  2. 2.نام و آدرس حمل كننده 
  3. 3.نام و آدرس فرستنده كالا 
  4. 4.نام و آدرس گيرنده كالا 
  5. 5.نام و شماره وسيله حمل 
  6. 6.نام مبدا بارگيري يا دريافت كالا 
  7. 7.نام مقصد يا تحويل كالا 
  8. 8.شرح و مشخصات كالا 
  9. 9.تعداد بسته ها و نوع بسته بندي 
  10. 10.وزن ناخالص كالا 
  11. 11.ابعاد كالا 
  12. 12.نحوه پرداخت كرايه حمل ( پيش پرداخت يا پرداخت در مقصد)
  13. 13.تعداد نسخ اصلي صادر شده
  14. 14.تاريخ حمل و تاريخ صدور بارنامه
  15. 15.شماره اعتبار اسنادي 
  16. 16.امضاء حمل كننده يا نماينده مجاز وي

مشخصات بارنامه هاي معتبر

در معاملات بين المللي، اسناد حمل بايد داراي ويژگي هائي باشد كه از نظر پرداخت وجه اعم از وجه كالا يا كرايه حمل تاخير و اشكالي پيش نيايد . لذا هم فروشنده به عنوان طرف معامله با خريدار و هم حمل كننده يا نماينده و كارگزار وي به عنوان طرف ديگر قرارداد بايد در تهيه و صدور اسناد حمل دقت لازم را به عمل آورند .

ويژگي هايي كه در بارنامه باتوجه به مقررات بين المللي و بانكي مورد توجه قرار مي گيرد عمدتا به شرح زير است :

1- بارنامه بايد در نسخ كامل صادر شود( FULL SET )

اين مطلب يكي از مهم ترين ويژگي هاي بارنامه مي باشد كه باتوجه به مقررات بين المللي و بانكي تاكيد فراواني بر آن شده و مي تواند عامل مهمي در جلوگيري از سوء استفاده هاي احتمالي باشد .

2- بارنامه بايد بدون قيد و شرط باشد(CLAEN B/L )

بارنامه بدون قيد بارنامه اي است كه بر روي آن هيچ گونه يادداشت و يا عبارتي كه دال بر معيوب بودن كالا يا بسته بندي آن باشد درج نشده باشد . صدور بارنامه بدون قيد دليل بر صحيح و سالم بودن كالا در موقع تحويل به حمل كننده مي باشد.

لازم به يادآوري است كه قيد موارد زير تاثيري در بدون قيد و شرط شدن بارنامه ندارد:

- عبارت هايي كه بر ناقص بودن بسته بندي كالا دلالت صريح نداشته باشد مانند صندوق هاي دست دوم، بشكه مستعمل و غيره

- قيودي كه تاكيد بر عدم مسئوليت حمل كننده از نظر تعهدات ناشي از نوع كالا يا بسته بندي آن بنمايد .

- قيودي كه بر عدم اطلاع حمل كننده از محتويات، وزن ، اندازه ، نوع يا مشخصات فني كالاها باشد.

3- بارنامه بايد حاكي از بارگيري كالا بر روي وسيله حمل باشد( ON BORD)

بانك ها اسناد حملي را قبول خواهند كرد كه بنا به مورد مشخص شده باشد كه كالا ارسال تحويل شده براي حمل يا بارگيري شده باشد .

4- بارنامه بايد به حواله كرد شخص معيني باشد( TO THE ORDER OF)

معمولا بارنامه ها به حواله كرد بانك كه يك طرف معامله است صادر مي شود در حقيقت اين بانك است كه گيرنده كالا بوده و اختيار ظهرنويسي بارنامه را در ازاي انجام عمليات بانكي خواهد داشت در ساير موارد نيز بارنامه به حواله كرد شخص معيني صادر شود.

5- نحوه پرداخت كرايه حمل( FREIGHT )

بايد كاملا مشخص و بطور روشن در بارنامه تعيين شود . پرداخت كرايه حمل يكي از عوامل مهم و ويژگي هاي بارنامه مي باشد كه مي بايست بطور واضح معين و در بارنامه به آن اشاره شود .

6- تاريخ صدور بارنامه( DATE OF ISSUE )

نيز يكي از مهمترين ويژگي هاي بارنامه محسوب مي شود . معمولا تاريخ بارنامه و ساير اسناد حمل بايد پس از تاريخ گشايش اعتبار يا تاريخ ثبت سفارش باشد مگر آن كه توافق ديگري صورت گرفته باشد .

انواع بارنامه هاي متداول در حمل و نقل

نوع بارنامه باتوجه به نوع وسيله مورد استفاده تعيين مي شود به عبارت ديگر باتوجه به امكانات حمل كالاهاي مختلف با انواع وسيله حمل بارنامه هاي مختلفي مورد استفاده قرار مي گيرد كه متداول ترين آن ها اين شرح است :

بارنامه دريائي OCEAN/MARINE BILL OF LADING

راه نامه هوايي: AIR WAY BILL حمل با هواپيما

راه نامه راه آهن : RAIL WAY BILL حمل با قطار

راه نامه زميني : CMR /TRUCK WAY BILL حمل با كاميون

TRUCK BILL OF LADING بارنامه سراسري : حمل با كاميون، كشتي ، قطار

بارنامه حمل مركب فياتا: حمل با كاميون ، كشتي ، قطار FIATA COMBINED TRANSPORT BILL OF LADING

 

عضویت در سایت

درج آگهی

قوانین و مقررات