امروز سه شنبه 29 اسفند 1402

دانستني ها



اطلاعات گمرکی

تعريف گمرك

واژه گمرك كه معادل آن در زبان انگليسي CUSTOMS و در زبان فرانسه DOUANE مي‌باشد و بنابر قول مشهور محققين و مورخين ، مشتق از كلمه لاتين COMMERCIUM به معني تجارت و مبادله كالا بوده كه خود اين كلمه مشتق از ريشه يوناني CUMMERX (كومركس) به معني حقوق متعلق به كالا و مال التجاره  مي‌باشد .

و در زبان تركي به شكل واژه KUMRUK (كومروك) يا GUMRUK رواج يافته است .

اين‌واژه بعدها دردوران صفويه به واسطه همجواري ايران‌با تركيه دركشورما نيز متداول شده است.

تعريف گمرك به عنوان يك اصطلاح بين المللي

شوراي همكاري گمركي،گمرك را چنين تعريف نموده است .

((گمرك سازماني است دولتي كه مسئول اجراي قانون گمرك و وصول حقوق و عوارض ورودي و صدوري وهمچنين واردات،ترانزيت و صادرات كالامي باشد .))

اين اصطلاح به هريك از قسمتهاي سازمان گمرك و يا ادارات اصلي يا تابعه آن نيز اطلاق مي‌شود مثلا درمورد مامورين گمرك ، حقوق و عوارض ورودي و صدوري و كنترل واردات يا صادرات يا هر امر ديگري كه در حدود عمليات گمركي باشد نيز به كار مي‌رود مثل : مامور گمرك ، حقوق گمركي ، اداره گمرك و اظهارنامه گمركي .

با توجه به تعاريف به عمل آمده مي‌توان گفت گمرك سازماني است مالي و اقتصادي كه از دير زمان در كشورها وجود داشته و در هر زمان بنا به مقتضيات زمان و خواست حكومتها شكل و سازماني خاص به خود گرفته است تا به صورت فعلي درآمده است .

گمرك به طور قانوني نقش تطبيق واردات و صادرات را با مقررات وضع شده براي واردات و صادرات دارد . بنابراين در ورود يا صدور كالا نقش گمرك آن است كه :

1 ـ الزامات قانوني در ورود و صدور كالا توسط واردكنندگان يا صادركنندگان رعايت شود .

2 – محدوديت ها و ممنوعيت هاي وضع شده مراعات شود .

3 – معافيت ها و تخفيف هاي توصيه شده به موجب قانون در صورت تطبيق مشخصات كالا ، به وارد يا صادر كننده داده شود .

4 – حقوق و عوارضي را كه وضع شده است ، به طور صحيح وصول نمايد .

نقش و وظايف گمرك

گمرك ايران بعنوان مرزبان اقتصادي كشور ، نقش مهمي در وصول درآمدهاي دولت و همچنين اجراي سياست ها و خط مشي‌هاي اقتصادي – بازرگاني كشور دارد .

اعمال سياستهاي اقتصادي دولت در زمينه بازرگاني خارجي از قبيل حمايت از توليدات داخلي ، كنترل ارز ، كنترل الگوي مصرف ، انتقاد دانش فني و غيره از جمله وظايفي است كه انجام آن بعهده گمرك جمهوري اسلامي ايران است . در اين راستا اجراي مقررات صادرات و واردات ، تشخيص و اخذ حقوق و عوارض گمركي و سود بازرگاني ، مبارزه با قاچاق ، نظارت بر ترانزيت ، پردازش و انتشار آمار بازرگاني خارجي از جمله وظايف كلي گمرك محسوب مي‌گردد .

تحويل گرفتن كالاهاي وارداتي ، صادراتي و مسافري از طريق زميني ، دريايي و هوائي ، نگهداري و حفاظت آنها در انبارها و اماكن گمركي و نظارت بر تحويل و تحول كالاهاي مزبور تا انجام تشريفات قانوني و ترخيص آن توسط صاحب كالا ، يا نماينده قانوني وي و همچنين نظارت بر سلامت كالاهاي ورودي وخروجي از طريق اعمال مقررات قرنطينه ، بهداشت و استاندارد و نيز ممانعت از ورود كالاهاي ممنوعه شرعي و قانوني و كالاهائي كه در تعارض با فرهنگ و شئون ملي است ، از جمله اموري است كه مسئوليت انجام آن بر عهده گمرك است .

نظارت هاي گمركي بر كالاهاي وارداتي بمنظور اعمال محدوديتها و مقررات بهداشتي و استانداردهاي ملي و نيز كنترل محل ساخت يا خواص و مشخصات اصلي كالاهاي مصرفي وارداتي بمنظور حمايت از مصرف كنندگان و جلوگيري از اغفال آنها از جمله مسئوليتهائي است كه گمرك عهده دار انجام آن است .

((گمرك سازماني است دولتي كه مسئول اجراي قانون گمرك و وصول حقوق و عوارض ورودي و صدوري وهمچنين واردات،ترانزيت و صادرات كالامي باشد .))

اين اصطلاح به هريك از قسمتهاي سازمان گمرك و يا ادارات اصلي يا تابعه آن نيز اطلاق مي‌شود مثلا درمورد مامورين گمرك ، حقوق و عوارض ورودي و صدوري و كنترل واردات يا صادرات يا هر امر ديگري كه در حدود عمليات گمركي باشد نيز به كار مي‌رود مثل : مامور گمرك ، حقوق گمركي ، اداره گمرك و اظهارنامه گمركي .

با توجه به تعاريف به عمل آمده مي‌توان گفت گمرك سازماني است مالي و اقتصادي كه از دير زمان در كشورها وجود داشته و در هر زمان بنا به مقتضيات زمان و خواست حكومتها شكل و سازماني خاص به خود گرفته است تا به صورت فعلي درآمده است .

گمرك به طور قانوني نقش تطبيق واردات و صادرات را با مقررات وضع شده براي واردات و صادرات دارد . بنابراين در ورود يا صدور كالا نقش گمرك آن است كه :

1 ـ الزامات قانوني در ورود و صدور كالا توسط واردكنندگان يا صادركنندگان رعايت شود .

2 – محدوديت ها و ممنوعيت هاي وضع شده مراعات شود .

3 – معافيت ها و تخفيف هاي توصيه شده به موجب قانون در صورت تطبيق مشخصات كالا ، به وارد يا صادر كننده داده شود .

4 – حقوق و عوارضي را كه وضع شده است ، به طور صحيح وصول نمايد .

ساختار تشكيلاتي گمرك جمهوري اسلامي ايران

سازمان گمرك ايران ، از يك ستاد مركزي و 10 حوزه نظارت تشكيل گرديده است . رئيس كل گمرك كه سمت معاونت وزير امور اقتصادي و دارائي را دارا مي‌باشد ، بالاترين مقام گمرك ايران است . ستاد مركزي كه بر مناطق ده گانه و گمركات اجرائي مستقر در تهران سرپرستي و نظارت دارد از حوزه رياست كل و چهار معاونت ، تشكيل گرديده است . حوزه هاي نظارت ده گانه در مناطق مختلف كشور ، بر گمركات اجرائي نظارت دارند . در تهران گمركات مهرآباد ، شهريار، غرب ، جنوب تهران ، امانات پستي و نمايشگاه زيرنظر ستاد مركزي فعاليت مي‌كنند .

تعداد گمركات اجرائي كشور كه در تهران و شهرستانها و اقصي نقاط مرزي و بعضي از جزاير خليج فارس و بازارچه‌هاي مرزي كشور مستقر هستند ، مشتمل بر 129 واحد است .

ستاد مركزي گمرك ايران متشكل از واحدهائي است كه نقش هدايت كننده و هماهنگ سازي حوزه هاي نظارت و گمركات كشور را برعهده دارند و حسب مورد ، به ابلاغ مقررات ، دستورالعملها و مصوبات و ساير اقداماتي كه جهت اجرا لازم است اعلام شود ، اقدام مي‌نمايد و يا به رسيدگي و اعلام نظر نهائي در مورد سئوالات يااختلافاتي مي‌پردازد كه ازطرف گمركات كشور ، استعلام شده‌اند. بدين منظور اداره كل حراست ، اداره كل هماهنگي امور مناطق ، دفتر روابط عمومي و بين‌الملل ، اداره كل بازرسي و كميسيون رسيدگي به حل اختلافات گمركي تحت نظارت رئيس كل انجام وظيفه مي‌نمايند .

معاونتهاي چهارگانه گمرك ايران مشتمل بر ادارات كل و دفاتري به شرح ذيل مي‌باشند .

معاونت امور گمركي مشتمل است بر دفاتر امور واردات – امور صادرات – اداره كل تعيين ارزش و تعرفه .

معاونت حقوقي مشتمل بر اداره كل نظارت بر ترانزيت – اداره كل بازبيني و دفتر حقوقي و قضايي مي‌باشد .

معاونت اداري و مالي شامل ادارات كل خدمات و تداركات - اموراداري – امور مالي و دفاتر ساختمان و طرحهاي عمراني – تشكيلات و بودجه است .

معاونت طرح و برنامه متشكل است از دفتر برنامه ريزي و بهبود سيستمهاي گمركي – دفتر آمار و خدمات ماشيني ، دفتر آموزش و تحقيقات و نيز پروژه ملي اتوماسيون گمركي ((نگار)) است.

• اسنـاد حمـل
بارنامه به منزله سند قرارداد حمل ، رسيد دريافت كالا و سند مالكيت آن است و همچنين سندي است كه زمان ادعات خسارت از شركت بيمه مي‌تواند به عنوان پشتوانه مورد استفاده واقع شود :
جزئيات مندرج در بارنامه بايد شامل موارد زير باشد :
شرح كالا ـ علائم و يا شماره‌هاي تجاري ـ نام كشتي حامل ـ ذكر عبارتي كه حاكي از وجود كالا در كشتي باشد ـ بنادر بارگيري و تخليه ـ نام حمل كننده كالا ـ نام گيرنده كالا ـ نام و نشاني شخصي كه ورود اجناس به اطلاع او ميرسد ـ هزينه حمل پرداخت شده يا قابل پرداخت در مقصد مي‌باشد ـ تعداد نسخه‌هاي بارنامه كه بصورت اصل صادر شده است ـ تاريخ صدور .

• گـواهـي مبـداء
اظهاريه امضاء شده‌اي است كه حاكي از مبداء ساخت كالا مي‌‌باشد . گواهي مبداء توسط صادركننده كالا و يا نماينده‌اش تهيه مي‌شود ولي اين گواهي در بعضي از كشورها بايد روي فرم خاصي كه حاوي تائيد يك سازمان اداري مستقل ( براي مثال اتاق بازرگاني ) باشد صادر شود .

• گـواهـي بـازرسـي
انجام بازرسي توسط يك موسسه بازرسي را مشخص مي‌كند . مرجع مذكور محموله را با توجه به علائم حمل ، وزن ، تعداد بسته‌ها ، مورد بررسي كمي و كيفي قرار داده و گزارش خود را ارائه ميدهد .

• گـواهـي بـيـمـه
سندي است كه بايد توسط شركت بيمه و يا نمايندگي آن و يا بوسيله پذيره نويسان صادر و يا امضاء شده باشد . و تاريخ آن بايد همزمان و يا قبل از تاريخ حمل باشد . مبلغ بيمه نامه بايد حداقل برابر با ارزش سيف كالا باشد .
گواهي بيمه بايد :
1 ـ با آنچه كه در اعتبار نامه ذكر شده ، مطابقت داشته باشد .
2 ـ كليه خطرات ذكر شده در اعتبار را دربرگيرد .
3 ـ با ساير اسناد در مورد محموله و شرح كالا مطابقت داشته باشد .

• اظهـارنـامـه گـمـركـي
عبارتست از يك اظهارنامه مبداء كه توسط يك مقام يا مقامات صالح گواهي شده باشد .
• اظهـارنـامـه ورود يـا خـروج
عبارتست از هر نوع اظهارنامه‌اي كه توسط شخص مسئول حمل و نقل يا نماينده او بايد هنگام ورود يا خروج وسيله حمل و نقل به مقامات گمركي ارائه شود و حاوي مشخصات لازم در ارتباط با وسيله حمل و نقل ، مسير سفر ، بار ، كالاي توشه‌اي و ملزومات ، كاركنان و مسافرين مي‌باشد .

• اظـهـارنـامـه كـالا
عبارتست از هر نوع اظهارنامه‌اي كه بر روي برگي كه گمرك تعيين نموده تنظيم ميشود . در اين اظهارنامه اشخاص ذينفع روش گمركي را كه بايد در مورد كالا اجرا گردد ، ذكر ميكنند و مشخصاتي را كه از نظر گمرك براي اجراي آن روش لازم است قيد مي‌كنند .

• اظـهـارنـامـه مـبـداء
عبارتست از يك شرح مقتضي در رابطه با مبداء كالاهاي ساخته شده كه در موقع صدور آنها توسط سازنده ، توليدكننده ، تهيه‌كننده ، صادركننده يا هر شخص صلاحيت دار ديگري در فاكتور تجاري يا هر سند ديگري كه مربوط به كالاها باشد ذكر مي‌گردد .

• تـرانـزيـت گـمـركـي
عبارتست از روش گمركي كه بموجب آن كالاها تحت نظارت گمرك از يك دفتر گمركي به دفتر گمركي ديگر حمل مي‌شود .

• مـانـيـفـسـت
فهرست محمولات يك كشتي يا يك قطار يا يك كاروان از كاميونهايي را مي‌گويند كه بيشتر از يك بارنامه دارند . در فارسي مي‌توان آنرا فهرست كل كالا خواند كه حاوي ريز كليه بارنامه‌هاي مربوط به محموله است . اين فهرست كل ، زماني عرضه مي‌شود كه محموله تجارتي به گمرك مقصد ميرسد .

• بـارنـامـه
در اصطلاح بين‌المللي كشتيراني ، بارنامه را « بيل آولد ينگ » و در جاده و در هواپيما « سي . ام . آر » مي‌خوانند . بارنامه مدركي است براي حمل يك واحد و يا يك پارتي كالا كه بعنوان گيرنده در مقصد از طرف موسسه حمل و نقل در مبداء بارگيري كالا ، صادر مي‌شود . بارنامه حاوي مشخصات ظاهري كالا از قبيل تعداد بسته‌ها ، شماره و علامت آنها ، وزن با ظرف و گاهي نيز وزن خالص يا مقدار و نوع كالا طبق آنچه فرستنده اظهار كرده است . ميباشد . گيرنده بارنامه بر طبق مفاد آن ، كالا را از موسسه حمل و نقل دريافت ميدارد .

• اظـهـارنـامـه اجـمـالـي
فرم مخصوصي است حاكي از خلاصه مشخصات محموله يك كشتي ، يك هواپيما يا يك كاروان از كاميونها كه ضمن آن تعداد بسته ، وزن ، مبداء ، مقصد ، نام كشتي يا ديگر وسايل حمل ، تعداد اقلام محموله در آن ثبت شده و به ضميمه مانيفست به گمرك تسليم ميشود در اظهارنامه اجمالي بعد از ذكر مشخصات موسسه حامل و مشخصات وسيله نقليه و گيرنده ، نسبت به مشخصات كالا به نوشتن جمله « طبق مانيفست ضميمه در ...... صفحه ....... قلم » اكتفا مي‌شود .

• بـارنـويـسـي
مامورين مخصوص موقع تخليه كالا از وسائط نقليه به تدريج ريز آنرا مي‌نويسند تا بعدا" با بارنامه و مانيفست تطبيق داده شود .

• بـارانـداز
محل سرپوشيده‌اي است كه يك يا چند طرف آن ديوار نداشته باشد و كالاها به منظور محفوظ ماندن از برف و باران و تابش منظم آفتاب در آن جا گذاشته مي‌شود .

• كـالاي مـتـروكـه
كالاهايي است كه مدت توقف قانوني آنها در اماكن گمركي يا انبار اختصاصي پايان يافته و ترخيص نشده باشد ، كالاي متروكه خوانده مي‌شود .

• پـيـمـان نـامـه ارزي
فرمي است كه صادركننده ، هنگام صدور كالا از كشور جهت تعهد فروش ارز حاصل از صادرات به بانكهاي مجاز با اطلاع گمرك به بانك تسليم مي‌كند . براي خروج موقت نيز پيمان نامه موقت صادر مي‌شود كه در صورت عدم برگشت كالا در مدت مقرر ، آن را صادرات محسوب كرده و انجام تعهد را مورد پيگرد قرار مي‌دهند .

• كـابـوتـاژ
عبارت است از حمل كالا از يك بندر كشور به بندر ديگر و همچنين از يك گمرك به گمرك ديگر، كه از راه كشور همجوار صورت گيرد .
براي كابوتاژ ، تشريفات گمركي لازم است و دو نوع اظهارنامه دارد كه يكي هنگام خروج كالا از بندر يا مرز تنظيم مي‌شود و يكي هم هنگام ورود به گمرك مرز يا بندر .
• پـروفـورمـا
سياهه خريدي است كه فروشنده از مبداء به عنوان پيشنهاد فروش ، يا تعيين ارزش و شرايط فروش ، صادر مي‌كند . اين سياهه قبل از فروش كالا ، بايد به تائيد مركز تهيه و توزيع مربوطه برسد . پروفرما را پيش فاكتور نيز مي‌گويند .

• اعـلامـيـه ارز
سندي است بانكي كه مبلغ ارز انتقال يافته جهت خريد كالا و هم ارز ريالي آن و تاريخ گشايش اعتبار آن را نشان ميدهد .

• تـعـرفـه گـمـركـي
جدولي است كه كليه كالاها در آن طبقه بندي و در ستونهاي معين ، شماره فصل و رديف مربوطه نوع كالا و ماخذ حقوقي گمركي تعيين شده است .

• كـارنـه تـيـر
كارنه‌تير سند ترانزيتي بين‌المللي كالا از راه زميني است كه در مبداء صادر مي‌شود و به موجب آن كالا از كشورهاي بين راه تا مقصد بطور ترانزيت عبور مي‌كند و نيازي به انجام تشريفات ترانزيت در مرز ورودي و خروجي هر كشور نخواهد بود .

• كـارنـه آ . ت . آ ( A . T . A )
مدرك ورود موقت بين المللي است . اگر شخص و يا شركتي كالايي به صورت ورود موقت جهت شركت در نمايشگاهها يا تاسيس نمايشگاه ، وارد نمايد و يا نمونه‌هايي براي ارائه به مشتريان وارد كند ، به موجب اين مدرك نيازي به انجام تشريفات گمركي مربوط به ورود موقت نخواهد داشت .

C & F : CARGO & FREIGHT
يعني فقط بهاي كالا در مبداء به اضافه هزينه‌هاي بسته‌بندي و كرايه تا بندر مقصد .

EXW : Ex Works(… named place)

تحويل در محل كار ( ... محل تعيين شده )

FCA : Free Carrier ( … named place )

تحويل به حمل كننده ( ... محل تعيين شده )

FAS : Free Alongside Ship ( … named port of shipment )

تحويل در كنار كشتي (بندر بارگيري تعيين شده )

FOB : Free On Board ( … named port of shipment )

تحويل روي عرشه (... بندر بارگيري تعيين شده )

CFR : Cost and Freight ( … named port of – destination )

هزينه و كرايه حمل (... بندر و مقصد تعيين شده )

CIF : Cost , Insurance and Freight ( … named port of destination )

هزينه ، بيمه و كرايه حمل (... بندر مقصد تعيين شده )

CPT : Carriage Paid To ( … named place of – destination )

كرايه حمل پرداخت شده تا ( ... مقصد تعيين شده )

CIP : Carriage and insurance Paid To ( … named place of destination )

كرايه حمل و بيمه پرداخت شده تا ( ... محل تعيين شده در مقصد )

DAF : Delivered At Frontir ( … named place )

تحويل در مرز ( ... محل تعيين شده )

DES : Delivered Ex Ship ( … named port of destination )

تحويل از كشتي ( ... بندر مقصد تعيين شده )

DEQ : Delivered Ex Quay ( duty paid ) ( … named port of destination )

تحويل در اسكله ( عوراض پرداخت شده ) ( ... بندر مقصد تعيين شده )

DDU : Delivered Duty Unpaid ( named – place of destination )

تحويل عوراض پرداخت نشده ( ... محل مقصد تعيين شده )

DDP : Delivered Duty Paid ( named – place of destination )

تحويل عوراض پرداخت شده ( ... محل مقصد تعيين شده )

•انواع کالاهای وارداتی و صادراتی

كالاهاي صادراتي و وارداتي به سه گروه زير تقسيم مي شوند : 1- كالاي مجاز : كالايي است كه صدور يا ورود آن با رعايت ضوابط، نياز به كسب مجوز ندارد . 2- كالاي مشروط : كالايي است كه صدور يا ورود آن با كسب مجوز امكان پذير است . 3- كالاي ممنوع : كالايي است كه صدور يا ورود آن به موجب شرع مقدس اسلام ( به اعتبار خريد و فروش يا مصرف ) و يا بموجب قانون ممنوع گردد .

•تشريفات ورود و صدور كالا

انجام تشريفات ترخيص كالاهاي وارداتي و همچنين صدور كالا از كشور براساس قانون امور گمركي و آئين نامه اجرائي آن منوط به تنظيم اظهار نامه گمركي و تسليم آن به گمرك مي‌باشد. اظهار كننده موظف است اسناد لازم را از قبيل سياهه خريد، گواهي مبدأ، اسناد بانكي و ساير مجوزهاي مورد نياز كه مقررات و قوانين مربوطه تعيين نموده است به اظهارنامه منضم نمايد.

براساس قانون مقررات صادرات و واردات كالاهاي صادراتي و وارداتي به سه گروه زير تقسيم گرديده است:

1- كالاي مجاز : كالايي است كه صدور يا ورود آن با رعايت ضوابط نياز به كسب مجوز ندارد.

2- كالاي مشروط : كالايي است كه صدور يا ورود آن با كسب مجوزهاي مربوطه امكان‌پذير مي‌شود.

3- كالاي ممنوع : كالايي است كه صدور يا ورود آن به موجب شرع مقدس اسلام و يا به موجب قانون ممنوع مي‌باشد.كالايي كه براي ورود يا صدور آن اظهارنامه گمركي تسليم گمرك گرديده است، به لحاظ انطباق با مندرجات اظهارنامه و اسناد و مدارك و قوانين مربوطه مورد بررسي قرار مي‌گيرد. و چنانچه مغايرتي وجود نداشته باشد نسبت به صدور پروانه گمركي و ترخيص آن اقدام مي‌گردد.

•تعريف حق العملكار و شرايط عمومي حق العملكاري در گمرك

حق العمل كاردر گمرك به شخصي (اعم از حقيقي يا حقوقي) اطلاق ميشود كه تشريفات گمركي كالاي متعلق به شخص ديگري را به وكالت از طرف آن شخص در گمرك انجام بدهد كسانيكه بدون داشتن كارت حق العمل كاري تشريفات گمركي كالا را به وكالت انجام مي دهند نمي توانند بيش از 10 مرتبه در سال به اين كار اقدام نمايند. مستخدمين تجارتخانه ها يا مستخدمين حق العمل كاران كه منحصرأ كارهاي آن تجارتخانه يا آن حق العمل كار را در گمرك انجام مي دهند مشمول مقررات ماده 382 آئين نامه خواهند بود.

هيچ شخصي بعنوان حق العمل كار در گمرك پذيرفته نميشود مگر اينكه پروانه مخصوص اين شغل را از اداره كل گمرك تحصيل نموده باشد.

پروانه حق العمل كاري در گمرك به اشخاصي داده ميشود كه داراي كارت بازرگاني بوده و حائز شرايط مذكور در زير باشند:

1.       تابعيت ايران

2.       سن كمتر از بيست و پنج سال نباشد.

3.       نداشتن محكوميت به جنحه و جنايت و عدم سابقه قاچاق در گمرك به گواهي كتبي مقامات مربوط.

4.       حداقل داشتن ديپلم دبيرستان ، دارندگان مدارك تحصيلي بالاتر در شرائط مساوي حق تقدم خواهند داشت .

5.       كارمند دولت نباشد.

6.       پذيرفته شدن در امتحان قانون امور گمركي و آئين نامه آن كه از طرف گمرك هر سال يكبار بعمل خواهد آمد.

تبصره – اشخاصيكه در تاريخ تصويب اين آئين نامه بيش از سه سال سابقه حق العمل كاري دارند از داشتن مدرك تحصيلي فوق و دادن امتحان معاف خواهند بود ولي پس از يكسال تمديد كارت حق العمل كاري آنها موكول به توفيق در امتحان موضوع اين ماده خواهد بود.

برخي اصطلاحات مفيد بازرگاني

سياهه تجاري :

صورتحسابي است که به موجب آن هزينه کالا به حساب خريدار منظور مي شود.

سياهه بايد داراي موارد زير باشد:

تاريخ، نام و نشاني خريدار و فروشنده، شماره سفارش با قرارداد، مقدار و شرح کالا، قيمت واحد، شرح هر گونه هزينه  توافق شده که در قيمت واحد منظور نشده است، ارزش کل کالا، وزن کالا، تعداد بسته ها، علائم و شماره هاي حمل، شرايط تحويل و پرداخت جزئيات حمل.

اسناد حمل :

بارنامه به منزله سند قرارداد حمل، رسيد دريافت کالا و سند مالکيت آن است و همچنين سندي است که زمان ادعاي خسارت از شرکت بيمه مي تواند به عنوان پشتوانه مورد استفاده واقع شود.

جزئيات مندرج در بارنامه بايد شامل موارد زير باشد.

شرح کالا، علائم و يا شماره هاي تجاري، نام کشتي حامل، ذکر عبارتي که حاکي از وجود کالا در کشتي باشد، بنادر بارگيري و تخليه، نام حمل کننده کالا، نام گيرنده کالا، نام و نشاني شخصي که ورود اجناس به اطلاع او مي رسد، هزينه حمل پرداخت شده يا قابل پرداخت در مقصد مي باشد.، تعداد نسخه هاي بارنامه که به صورت اصل صادر شده است، تاريخ صدور.

گواهي مبدا :

اظهاريه امضاء شده اي است که حاکي از مبدا ساخت کالا مي باشد. گواهي مبدا توسط صادر کننده کالا و يا نماينده اش تهيه مي شود ولي اين گواهي در بعضي از کشورها بايد روي فرم خاصي که حاوي تاييد ييک سازمان اداري مستقل (براي مثال اطاق بازرگاني) باشد صادر شود.

گواهي بازرسي :

انجام بازرسي توسط يک موسسه بازرسي را مشخص مي کند. مرجع مذکور محموله را با توجه به علائم حمل، وزن، تعداد بسته ها، مورد بررسي کمي و کيفي قرار داده و گزارش خود را ارائه مي دهد.

گواهي بيمه :

سندي است که بايد توسط شرکت بيمه و يا نمايندگي آن و يا به وسيله پذيره نويسان صادر و يا امضاء شده باشد و تاريخ آن بايد همزمان و يا قبل از تاريخ حمل باشد و مبلغ بيمه نامه بايد حداقل برابر با ارزش سيف کالا باشد.

گواهي بيمه مي بايست :

1- با آنچه که در اعتبار ذکر شده، مطابقت داشته باشد.

2 - کليه خطرات ذکر شده در اعتبار را در بر گيرد.

3- با ساير اسناد در مورد محموله و شرح کالا مطابقت داشته باشد.

اظهار نامه گمرکي :

عبارت است از يک اظهار نامه مبدا که توسط يک مقام يا مقامات صالح گواهي شده است.

اظهار نامه ورود يا خروج :

عبارت است از هر نوع اظهار نامه اي که توسط شخص مسئول حمل و نقل يا نماينده او بايد هنگام ورود يا خروج وسيله حمل و نقل به مقامات گمرک ارائه شود و حاوي مشخصات لازم در ارتباط با وسيله حمل و نقل به مقامات گمرک ارائه شود و حاوي مشخصات لازم در ارتباط با وسيله حمل و نقل، ميسر سفر، بار، کالاهاي توشه اي و ملزومات، کارکنان و مسافرين مي باشد.

اظهار نامه کالا :

عبارت است از هر نوع اظهار نامه اي که بر روي برگي که گمرک تعيين نمود تنظيم مي شود. در اين اظهار نامه اشخاص ذينفع روش گمرکي را که بايد در مورد کالا اجرا گردد. ذکر مي کنند و مشخصاتي را که از نظر گمرک براي اجراي آن روش لازم است قيد مي کنند.

اظهار نامه مبدا :

عبارت است از يک شرح مقتضي در رابطه با مبدا کالاهاي ساخته شده که در موقع صدور آنها توسط سازنده، توليد کننده، تهيه کننده، صادر کننده. هر شخصي صلاحيت دار ديگري در فاکتور تجاري يا هر سند ديگري که مربوط به کالاهاي باشد ذکر مي گردد.

ترانزيت گمرکي :

عبارت است از روش گمرکي که به موجب آن کالاها تحت نظارت گمرک از يک دفتر گمرکي به دفتر گمرکي ديگر حمل مي شود.

مانيفست :

فهرست محصول يک شرکت با يک قطار يا يک کاراوان از کاميونهايي مي گويند که بيشتر از يک بارنامه دارند در فارسي مي توان آن را فهرست کل کالا خواند که حاوي ريز کليه بارنامه هاي مربوط به محموله است اين فهرست کل زماني عرضه مي شود که محموله تجارتي به گمرک مقصد مي رسد.

بارنامه :

در اصطلاح بين المللي کشتيراني بارنامه را بيل آولندينگ و در جاده و در هواپيما، سي. ام . آر مي خوانند. بارنامه مدرکي است براي حمل يک واحد و يا يک پارتي کالا به عنوان گيرنده در مقصد از طرف موسسه حمل و نقل در مبدا بارگيري کالا، صادر مي شود. بارنامه حاوي مشخصات ظاهري کالا از قبيل تعداد بسته ها ، شماره و علامت آنها، وزن با ظرف گاهي نيز وزن خالص يا مقدار و نوع کالا طبق آنچه فرستنده اظهار کرده است مي باشد، گيرنده بارنامه بر طبق مفاد آن، کالا را از موسسه حمل و نقل دريافت مي دارد.

اظهار نامه اجمالي :

فرم مخصوصي است که حاکي از خلاصه مشخصات محموله يک کشتي يک هواپيما با يک کاروان از کاميونها که ضمن آن تعداد بسته، وزن مبدا، مقصد نام کشتي يا ديگر وسايل حمل، تعداد اقلام محموله در آن ثبت شده و به ضميمه مانيفست به گمرک تسليم مي شود در اظهار نامه اجمالي بعد از ذکر مشخصات موسسه حامل و مشخصات وسيله نقليه و گيرنده، نسبت به مشخصات کالا به نوشتن جمله مانيفست ضميمه..... در صفحه... قلم اکتفا مي شود.

بار نويسي :

مامورين مخصوص موقع تخليه کالا از وسائط نقليه، به تدريج ريز آن را مينويسد تا بعدا با بارنامه و مانيسفت تطبيق داده شود.

بار انداز :

محل سرپوشيده اي است که يک يا چند طرف آن ديوار نداشته باشد و کالاهاي به منظور محفوظ ماندن از برف و باران و تابش منظم آفتاب در آن جا گذاشته مي شود.

کالاي متروکه :

کالاهايي که مدت توقف قانوني آنها در اماکن گمرکي يا انبار اختصاصي پايان يافته و ترخيص نشده باشد، کالاهاي متروکه خوانده مي شود.

پيمان نامه ارزي :

فرمي است که صادر کننده، هنگام صدور کالا از کشور جهت تعهد فروش ارز حاصل از صادرات به بانک هاي مجاز با اطلاع گمرک به بانک تسليم مي کند.

براي خروج موقت نيز پيمان نامه موقت صادر مي شود که در صورت عدم برگشت کالا در مدت مقرر، آن را صادرات محسوب کرده و انجام تعهد را مورد پيگرد قرار مي دهند.

در حال حاضر يک تعهد بسيار ساده براي اين منظور کفايت ميکند.

کابوتاژ :

عبارت است از حمل کالا از يک بندر کشور به بندر ديگر و همچنين از يک گمرک به گمرک ديگر، که از راه کشور هم جوار صورت گيرد. براي کابوتاژ تشريفات گمرکي لازم است و دو نوع اظهار نامه دارد که يک هنگام خروج کالا از بندر يا مرز تنظيم مي شود و يکي هم هنگام ورود به گمرک مرز يا بندر.

پروفورما :

سياهه خريدي است که فروشنده از مبدا به عنوان پيشنهاد فروش، يا تعيين ارزش و شرايط فروش، صادر مي کند. اين سياهه قبل از فروش کالا، بايد به تائيد مرکز تهيه و توزيع مربوطه برسد. پروفورما را پيش فاکتور نيز مي گويند.

اعلاميه ارز :

سندي است بانکي که مبلغ ارز انتقال يافته جهت خريد کالا و هم ارز ريالي آن و تاريخ گشايش اعتبار آن را نشان مي دهد.

تعرفه گمرکي :

جدولي است که کليه کالاها در آن طبقه بندي و در ستونهاي معين، شماره فصل و رديف مربوطه نوع کالا و ماخل حقوق گمرکي تعيين شده است.

روش هاي پرداخت در معاملات بازرگاني

اين روشها به دو گروه عمـده تقسيم مـي شود :

۱- روشهايي که ريسک فروشنده زياد ولي ريسک خريدار کم است.

۲- روشهايي که ريسک خريدار زياد ولي ريسک فروشنده کم است.

در روش اول معمولاً فروشنده کالا را ارسال مي نمايد و سپس وجه آن را از خريدار دريافت مي کند ولي در روش دوم فروشنده وجه کالا را قبل از ارسال کالا از خريدار دريافت مي نمايد.

در حال حاضر متداولترين و مهمترين شيوه پرداخت در معاملات بازرگاني شيوه اعتبارات اسنادي است که داراي مقررات خاصي مي باشد که به مقررات متحدالشکل اعتبارات اسنادي (UCP- 600) معروف است.

تعريف اعتبارات اسنادي : تعهدي است که بانک گشايش کننده اعتبار برعهده مي گيرد تا در قبال اخذ اسناد معيني که مورد درخواست متقاضي اعتبار است مطالبات ذينفع اعتبار يا فروشنده را بپردازد. اين پرداخت يا از طريق برات ارزي (B/E) و يا از طريق اعتبارنامه (L/C) صورت مي گيرد.

*برات ارزي B/E توسط صادرکننده يا فروشنده نوشته شده و از طريق بانک ذينفع ارسال مي شود و توسط خريدار يا واردکننده قبول نويسـي مـي شود و صـادرکننده مـي تواند با ارائه اين سند به بانک خود بلافاصله مبلغ آن را دريافت کند اين برات قابل معامله است.

* اعتبارنامه L/C فرم قراردادي است که به موجب آن بانک بازکننده اعتبار بنا به درخواست خريدار يا واردکننده بانک ديگري را که بانک کارگزار نام دارد مجاز مي دارد که اگر فروشنده اسناد حمل کالاي مورد معامله را تسليم نمايد آن بانک حداکثر ميزان اعتبار را پرداخت نمايد. بانک کارگزار سپس اين اسناد را براي بانک خريدار ارسال مي کند. اعتبارنامه برخلاف برات قابل معامله نيست.

*اعتبار اسنادي يوزانس (USANCE L/C)

يوزانس به معني مهلت، مدت، بهره پول و در عرف تجارت بين الملل به معناي معامله نسيه تضمين شده مي باشد. هزينه يوزانس همان بهره اي است که خريدار کالا (متقاضي اعتبار) علاوه بر قيمت کالا به خاطر مهلت داده شده مي پردازد.

*فاينانس (Finance) چيست ؟

در مواقعي که فروشنده کالا حاضر به قبول اعتبار اسنادي يوزانس نمي گردد معمولاً خريدار از يک شرکت مالي درخواست مي کند که وارد معامله شده و وجه معامله را به فروشنده نقداً پرداخت کند و در سررسيد يوزانس، اصل و بهره مبلغ را از خريدار کالا اخذ نمايد.

اين موسسات را Financer (تامين کننده مالي يا سرمايه گذار) مي گويند.

تعاريف و اصطلاحات گمرکي

گمرک (customs) : تشکيلاتي است دولتي که عهده دار اجراي قوانين گمرکي ، وصول حقوق و عوارض ورودي و صدوري ، انجام تشريفات واردات، ترانزيت و صادرات کالا مي باشد.

*حقوق گمرکي : حقوقي است که طبق تعرفه گمرکي وضع شده و به اجناس و کالاها هنگام ورود يا صدور از قلمرو گمرکي تعلق مي گيرد.

*تشريفات گمرکي : کليه عملياتي که بايد توسط اشخاص ذينفع و گمرک انجام گيرد تا يک کالا صادر و يا وارد گردد.

*ترانزيت : روش گمرکي است که براساس آن کالاها تحت نظارت گمرک، از يک گمرک به گمرک ديگر حمل مي گردد.

*ترخيص : به معني خارج شدن کالا از گمرک پس از انجام تشريفات گمرکي است.

*اظهارنامه گمرکي : ذکر مشخصات کامل کالا در اظهارنامه تسليمي به گمرک را مي گويند.

*کابوتاژ : عبارتست از حمل کالا از يک نقطه به نقطه ديگر، در يک کشور از راه دريا يا رودخانه هاي مرزي

*کالاي متروکه : مدت مجاز توقف کالاهاي وارده به گمرک چهارماه بعد از تاريخ تحويل اظهارنامه و صدور قبض انبار است. درصورتي که در اين فاصله براي تشريفات گمرکي مراجعه نشود، کالا متروکه محسوب مي گردد؛ اين مهلت در صورت درخواست صاحب مال اين مدت به شرط پرداخت حق انبارداري تا ۴ ماه ديگر قابل تمديد است.

*حق العملکاري در گمرک : حق العملکار در گمرک به شخصي (حقيقي يا حقوقي) اطلاق مي شود که تشريفات گمرکي کالاي متعلق به اشخاص ديگر را به وکالت از طرف آن شخص در گمرک انجام دهد.

اين شخص حقيقي يا حقوقي بايستي پروانه حق العملکاري از گمرک دريافت نمايد.

*تعرفه گمرکي : به معني دريافت حقوق و عوارض گمرکي است که بر روي هر کالا بسته مي شود بطور مثال وقتي مي گويند تعرفه ورود تلويزيون ۳۰% است يعني مأخذ دريافت حقوق و عوارض گمرکي اين کالا ۳۰% مي باشد.

«تعرفه» به معني جدول طبقه بندي کالايي هم در کتاب مقررات صادرات و واردات آمده است که اصطلاح خارجي آن (Nomenclature) مي باشد. مثلاً وقتي مي گويند تعرفه تلويزيون ۱۵/۸۵ مي باشد يعني تلويزيون در سيستم طبقه بندي کالايي بين المللي در فصل ۸۵ و رديف ۱۵ جاي گرفته است.

در سيستم HS به جاي شماره هاي فرعي از روش يک خط فاصله و دو خط فاصله استفاده شده است و به کليه اين رديف ها يک کد سيستم هماهنگ شده اختصاص يافته است.

تعرفه هاي ترجيحي : به منظور ايجاد انگيزه و برقراري تسهيلات جهت ورود و صدور کالا برقرار مي شود و حد پائين تري از حقوق گمرکي براي گروهي از کشورها تعيين و اعمال مي شود که آن را تعرفه ترجيحي مي نامند.

*نرخ ارز : براي محاسبه ارزش کالا جهت پرداخت حقوق و عوارض گمرکي ارزش کالا که با پول خارجي فاکتور شده است بايد به ريال ايران تبديل شود و نرخ ارز براي محاسبات گمرکي نرخ رسمي ارز در کشور مي باشد که توسط بانک مرکزي همه روزه اعلام و ابلاغ مي شود.

واردات (Import)

واردات يعني ورود کالا به قلمرو گمرکي يک کشور که انواع مختلفي دارد :

الف- واردات قطعي

ب- واردات موقت

ج- کالاي مرجوعي

د- ترانزيت (داخلي و خارجي)

الف- واردات قطعي : داراي انواع روشها مي باشد که اهم آن عبارتند از :

1-     واردات از محل ارز خريداري شده از سيستم بانکي جهت گشايش اعتبار

2-     واردات الا با ارز آزاد جهت گشايش اعتبار

3-     واردات در مقابل صادرات از محل پروانه صادراتي به نام شخص صادرکننده (غيرقابل واگذاري)

4-  واردات در مقابل صادرات به کشورهاي آسياي ميانه و آفريقا با ارائه پروانه صادراتي به نام شخص صادرکننده يا به نام ديگري با واگذاري رسمي (حق واگذاري به غير براي يکبار وجود دارد.)

5-  واردات بصورت بدون انتقال ارز از محل سرمايه گذاري خارجي پس از تائيد سازمان سرمايه گذاري (وزارت امور اقتصادي و دارائي)

6-     واردات به صورت بدون انتقال ارز از محل فهرست اقلام مجاز اعلام شده.

7-     واردات به صورت بدون انتقال ارز از محل مصوبات کميسيون ۴ نفره مستقر در وزارت بازرگاني

ب- واردات موقت :

ورود موقت نوع ديگري از واردات است و معناي آن اينست که گاهي بعضي از کالاها به منظور معيني موقتاً به کشور وارد مي شوند و پس از مدتي که منظور فوق تامين شد از کشور خارج مي گردند. مانند:

* کالاهاي خارجي که جهت شرکت در نمايشگاههاي بين المللي وارد مي شوند.

* کالاهايي که براي تعمير و تکميل وارد مي شوند.

* دستگاههاي فيلمبرداري و عکسبرداري هوائي و مطالعات علمي يا فني و غيره

* وسائط نقليه و محفظه هاي مخصوص حمل کالا

* کالاهايي که طبق قراردادهاي گمرکي بين المللي بطور موقت وارد مي شوند.

ج- کالاهاي مرجوعي :

کالاهايي هستند که وارد کشور شده و بنا به دلايلي به خارج از کشور برگردانده مي شوند. کالاهاي مرجوعي در اصل جزء واردات غيرقطعي و موقت طبقه بندي مي شوند.

د- ترانزيت (داخلي و خارجي) :

* ترانزيت خارجي عبارت از اين است که کالاي خارجي به منظور عبور از خاک ايران از يک نقطه مرزي کشور وارد و از نقطه مرزي ديگر خارج شود. اين نوع کالاها جزء واردات و صادرات قطعي محسوب نمي شوند.

* ترانزيت داخلي عبارت از آن است که کالاي گمرک نشده از گمرکخانه مجاز به گمرکخانه ديگري حمل و نقل شود مثلاً حمل کالا از يک گمرک مرزي يا داخل کشور به گمرک ديگري در داخل کشور.

صادرات (EXPORT)

کسب درآمد ارزي يکي از مهمترين ابزارهاي رشد و توسعه اقتصادي است که اين مهم از طريق فروش توليدات يا خدمات به کشورهاي ديگر حاصل مي شود و آن را صادرات مـي نامند.

انجام صادرات و فروش کالا در بازارهاي خارجي از ظرافت و حساسيت هاي خاصي برخوردار است که عدم توجه به آنها ممکن است نابودي سرمايه هاي مالي و انساني را به دنبال داشته باشد.

مراحل انجام صادرات عبارتند از :

الف: بازاريابي : اولين و مهمترين قدم در انجام صادرات است. بازاريابي يعني شناخت بازارهاي خارجي و راههاي نفوذ به آن که دستيابي به اين شناخت از طريق مذاکره با خريداران، استفاده از اطلاعات و آمارهاي رسمي، شرکت در نمايشگاههاي بين المللي، تماس با رايزن هاي بازرگاني در سفارتخانه ها و اتاق هاي بازرگاني و همچنين استعلام از موسسات بين المللي و مراکزي که در اين مورد خدمات ارائه مي دهند امکانپذير است. همچنين شناسائي کالاهاي رقيب و کيفيت وقيمت آنها در بازار موردنظر و استفاده از روشهاي تبليغاتي براي معرفي کالا نقش مهمي در موفقيت يک صادرکننده دارند.

ب: کسب مجوز صدور : پس از بازاريابي صادرکننده بايد مجوز صدور کالا را از وزارتخانه هاي صنعتي يا کشاورزي و يا بازرگاني کسب نمايد ولي در حال حاضر صدور اغلب کالاها نياز به مجوز ندارد و فقط براي کالاهاي خاصي مجوزهاي موردي صادر مي شود.

ج: تعيين قيمت صادراتي : صادرکننده براي تعيين قيمت کالاهاي صادراتي خود بايد به کميسيون نرخگذاري مراجعه کند. اين کميسيون مرکب از نمايندگان وزارت بازرگاني، مرکز توسعه صادرات (سازمان توسعه تجارت فعلي)، وزارت صنايع، گمرک ايران و بانک مرکزي مي باشند. پس از تعيين قيمت صادراتي، صادرکننده ملزم است که معادل قيمت هاي تعيين شده ارز به بانک مرکزي معرفي نمايد.

د: صدور پروفرما (پيش فاکتور) : صادرکننده بايد پروفرما يا پيش فاکتور را که حاوي مشخصات کالا و فروشنده آن است براي خريدار ارسال نمايد.

ر : تهيه و تدارک و بسته بندي : صادرکننده در اين مرحله بايد کالا را تهيه و مطابق با توافق به عمل آمده بسته بندي نمايد.

و- دريافت گواهي بازرسي کالا : اين گواهي که معمولاً مورد درخواست خريدار است توسط موسساتي که موارد توافق طرفين قرار گرفته است صادر مي شود.

ي- صدور فاکتور و اخذ گواهي مبدأ : صادرکننده در اين مرحله بايد فاکتور فروش کالاي خود را صادر و به تائيد اتاق بازرگاني محل برساند و اتاق بازرگاني گواهي مبدأ کالا را صادر خواهد نمود.

ن- سپردن پيمان يا تعهد ارزي : صادرکننده با ارائه مدارک لازم از جمله قيمت مصوب کميسيون نرخگذاري بايد پيمان ارزي به بانک (اداره تهاتر و امور صادراتي) بسپارد.

در حال حاضر که شرايط صادرات سهل تر شده است به جاي پيمان ارزي، صادرکننده يک ورزقه تعهد ارزي از بانک دريافت و پس از امضاي آن متعهد به بازگرداندن ارز حاصل از صادرات مي شود.

م- عقد قرارداد حمل و بيمه : صادرکننده با يکي از شرکتهاي معتبر حمل و نقل بين المللي قرارداد حمل امضاء مي کند و همچنين کالا را تا رسيدن به مقصد بيمه مي کند.

هـ -  اظهار کالابه گمرک :  در اين مرحله کالا به گمرک حمل مي شود و اظهارنامه خروجي يا صادراتي تنظيم و به گمرک ارائه مي گردد. پس از ارزيابي کالا و پلمپ کردن بسته ها جواز خروجي (پروانه صادراتي) اخذ مي گردد.

س- ارسال کالا : صادرکننده جواز خروجي را به شرکت حمل و نقل تحويل مي دهد و شرکت مزبور براساس آن بارنامه حمل صادر و کالا را از گمرک بارگيري و به مقصد حمل مي کند.

ش- دريافت واريز نامه : اگر کالا بصورت گشايش اعتبار اسنادي صادر شده باشد صادرکننده مي تواند با ارائه اسناد حمل به بانک طرف حساب مراجعه و معادل ريالي مبلغ ارزي گشايش شده را به نرخ تعيين شده دريافت و گواهي يا تصديق صدور اخذ نمايد اما اگر بصورت اماني بخواهد صادر کند ، صادرکننده کالاي خود را به کشورهاي موردنظر حمل مي نمايد و در مهلت تعيين شده به فروش مي رساند و ارز حاصل از فروش را به کشور باز مي گرداند و گواهي صدور دريافت مي کند.

 

عضویت در سایت

درج آگهی

قوانین و مقررات